Tα σύγχρονα σούπερ μάρκετ χαρακτηρίζονται πλέον από αφθονία όσον αφορά το φαγητό. Αυτή η ποικιλία απ’ τη μια έχει να κάνει με την ανάπτυξη και βελτίωση της εφοδιαστικής αλυσίδας που φέρνει στο πιάτο μας τρόφιμα απ’ όλο τον κόσμο.
Απ’ την άλλη η τεχνολογία της αγροδιατροφής αύξησε την αγροτική παραγωγή και δημιούργησε μια σειρά καινοτόμων τροφίμων που μέχρι πρότινος δεν θεωρούσαμε εφικτά. Μπιφτέκια φτιαγμένα από αρακά που σχεδόν δεν καταλαβαίνεις διαφορά στη γεύση, ακόμη και πλήρη γεύματα μέσα σε μπουκάλια.
Η ανοδική τάση του αγροδιατροφικού τομέα των τελευταίων ετών εκτιμάται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο στο άμεσο μέλλον, αφού προσφέρει σημαντικές λύσεις σε παγκόσμια προβλήματα.
Στο παρόν άρθρο θα ορίσουμε τι είναι η αγροδιατροφή, ποιοι επιμέρους τομείς την απαρτίζουν, ενώ θα δείξουμε και παραδείγματα από τον αγροδιατροφικό τομέα. Τέλος, θα αναδείξουμε τη σημασία της τεχνολογίας της αγροδιατροφής στον σύγχρονο κόσμο.
Τι είναι η αγροδιατροφή;
Ο όρος της αγροδιατροφής αναφέρεται στο σύνολο των διαδικασίων που περιλαμβάνονται στην αγροτική διατροφική αλυσίδα. Δηλαδή, όλες οι ενέργειες που απαιτούνται για την παραγωγή των αγροτικών προϊόντων, την επεξεργασία τους, αλλά και τη διάθεση τους στα ράφια των καταστημάτων. Σχηματικά, μιλάμε για τις διαδικασίες που μεσολαβούν για να φτάσει η αγροτική παραγωγή από το χωράφι στο ράφι.
Ο κλάδος της αγροδιατροφής είναι αρκετά μεγάλος και χωρίζεται σε δύο μέρη. Απ’ τη μια υπάρχει η τεχνολογία της αγροδιατροφής, το λεγόμενο «agritech», και απ’ την άλλη η τεχνολογία τροφίμων, ή αλλιώς «foodtech”. Και τα δυο είναι εξίσου σημαντικά, αφού η αλληλοσυμπλήρωση τους δημιουργούν τον καινοτόμο κλάδο της αγροδιατροφής. Ας δούμε όμως τι περιλαμβάνει και σε τι αναφέρεται το κάθε ένα απ’ αυτά.
Agritech: Το Agritech είναι ο συνδυασμός των λέξεων «agriculture» + «technology», δηλαδή την εφαρμογή της τεχνολογίας στον αγροτικό τομέα. Η εφαρμογή της της τεχνολογίας και της καινοτομίας στον γεωργικό τομέα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της αγροτικής παραγωγής, αφού βελτιώνει τις μεθόδους καλλιέργειας.
Foodtech: Ή αλλιώς τεχνολογία τροφίμων, είναι το οικοσύστημα που συνθέτουν οι foodtech επιχειρηματίες και οι νεοφυείς επιχειρήσεις που καινοτομούν στα προϊόντα διατροφής. Η καινοτομία αυτή μπορεί να αφορά το ίδιο το προϊόν, δηλαδή τη δημιουργία ενός νέου προϊόντος, τον τρόπο διανομής του, το marketing, ή ακόμη και το επιχειρηματικό μοντέλο που ακολουθούν.
Παραδείγματα από τον κλάδο της αγροδιατροφής
Το φαγητό αποτελεί ζωτικής σημασίας για την επιβίωση μας. Η παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού γιγαντώνει τη ζήτηση και δημιουργεί σοβαρές πιέσεις στον αγροδιατροφικό τομέα για την κάλυψη των αναγκών αυτών. Ταυτόχρονα, η στροφή πολλών καταναλωτών προς την «ηθική κατανάλωση» έχει δημιουργήσει νέες ανάγκες για τις οποίες η τεχνολογία της αγροδιατροφής προσφέρει λύσεις.
Ας δούμε κάποια παραδείγματα καινοτομιών στη γεωργία αλλά και στη τεχνολογία τροφίμων:
Παραδείγματα agritech
Drones: Η χρήση γεωργικών drones είναι ένα παράδειγμα έξυπνης γεωργίας που επιτρέπει την γεωργία ακριβείας για την αύξηση της παραγωγής. Δηλαδή, με τη βοήθεια ενός drone και της δυνατότητας της ψηφιακής απεικόνισης από ψηλά που προσφέρει, ένας αγρότης μπορεί να παρακολουθεί την κατάσταση της καλλιέργειας του για την ορθότερη διαχείριση του χωραφιού.
IoT αισθητήρες: Οι αισθητήρες που λειτουργούν με τη βοήθεια του διαδικτύου των πραγμάτων (Internet of Things – IoT) αποτελεί τεχνολογία με πρακτική εφαρμογή στο τομέα της αγροδιατροφής. Οι αισθητήρες αυτοί παρακολουθούν και παρέχουν ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τον καιρό, την ποιότητα και τη κατάσταση του εδάφους.
Παραδείγματα foodtech
Συνθετικό κρέας: Υπάρχουν ήδη στο εμπόριο τρόφιμα που αποτελούν υποκατάστατα κρέατος. Όταν το πραγματικό κρέας έρχεται από κάποιο σφαγείο, το συνθετικό ή τεχνητό κρέας δημιουργείται μέσα σε εργαστήρια από πρωτεΐνες λαχανικών. Αποτελεί ένα ιδανικό υποκατάστατο του κρέατος, αφού η γεύση του συνεχώς βελτιώνεται, είναι βιώσιμο, ηθικό, και ταιριάζει στη διατροφή όλων, όπως vegetarian ή ανθρώπους που νηστεύουν.
Εναλλακτικές τροφές και αξιοποίηση παραπροϊόντων: Η εμφάνιση νέων τροφίμων στα οποία δεν ήμασταν συνηθισμένοι, τουλάχιστον όχι στον Δυτικό κόσμο σε αντίθεση με την Ανατολή, όπως τα έντομα, είναι γεγονός. Τρόφιμα όπως τα σκουλήκια και διαφόρων ειδών έντομα χαρακτηρίζονται ως τροφές του μέλλοντος αφού είναι βιώσιμες και καλές πηγές πρωτεϊνών.
Επιπλέον, η εύρεση νέων μεθόδων αξιοποίησης των παραπροϊόντων που μέχρι πρότινος συνηθίζαμε να πετάμε, όπως το δέρμα των ψαριών, ή τα κοτσάνια των λαχανικών, ελαχιστοποιούν τη σπατάλη τροφίμων και ανοίγει νέους ορίζοντες διατροφής.
Προβλήματα για τα οποία η τεχνολογία της αγροδιατροφής προσφέρει λύσεις
Η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού
Ο παγκόσμιος πληθυσμός της Γης θα φτάσει τα 9.7 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050 σύμφωνα με εκτιμήσεις. Ως αποτέλεσμα οι ανάγκες για φαγητό, καλλιεργήσιμη γη, και διάφορους πόρους θα αυξηθούν κατακόρυφα. Συγκεκριμένα, σε μια τέτοια πληθυσμιακή αύξηση το 2050 η ζήτηση για φαγητό εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 56%.
Ένα επιπλέον πρόβλημα που συνδέεται με το παραπάνω είναι και ο υψηλός ρυθμός αστικοποίησης αφού το 2050 περίπου το 68% του πληθυσμού θα μένει σε αστικά κέντρα. Έτσι, ο κλάδος της αγροδιατροφής θα κληθεί μεταφέρει μεγάλες ποσότητες προϊόντων στις μεγάλες πόλεις, αλλά και να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες σε επεξεργασία.
Μείωση των φυσικών πόρων
Για να καλυφτούν οι ανάγκες ενός μεγαλύτερου πληθυσμού, χρειάζονται και περισσότερες δαπάνες σε φυσικούς πόρους οι οποίοι δεν θα είναι σίγουρα διαθέσιμοι. Ακολουθώντας ένα μη βιώσιμο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης αγαθών, οι φυσικοί μας πόροι βρίσκονται ήδη υπό πίεση.
Για την κάλυψη της αυξημένης ζήτησης φαγητού θα πρέπει να δαπανήσουμε περισσότερους φυσικούς πόρους όπως το νερό και να αναζητήσουμε περισσότερες εκτάσεις για καλλιέργεια ή κτηνοτροφία. Αποτέλεσμα αυτού θα είναι να ενταθεί η αποψίλωση των δασών και να μειωθεί η ποιότητα του εδάφους από την υπερεκμετάλλευση.
Η βελτίωση της τεχνολογίας στον κλάδο της αγροδιατροφής θα μας επιτρέψει να αυξήσουμε την παραγωγή προϊόντων κάνοντας τις καλλιέργειες περισσότερο αποτελεσματικές, αλλά και να αναζητήσουμε εναλλακτικούς και βιώσιμους τρόπους για τη σίτιση του πληθυσμού.
Η κλιματική αλλαγή
Η αλλαγή του κλίματος είναι γεγονός και παρατηρείται σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν περιοχές που αντιμετωπίζουν μεγάλες περιόδους ξηρασίας όταν προηγουμένως δεν αντιμετώπιζαν καμία ή ήταν χαμηλότερης διάρκειας. Επίσης, ακραία καιρικά φαινόμενα όπως έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες καταστρέφουν καλλιέργειες και καλλιεργήσιμες εκτάσεις, ουσιαστικά καταστρέφοντας τις σοδειές του έτους.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να βρουν τρόπους ώστε αυτού του είδους οι περιβαλλοντικές αλλαγές να μην επηρεάσουν την παγκόσμια παραγωγή. Σε διαφορετική περίπτωση, επισιτιστικές κρίσεις όπως αυτή που προβλέπεται να δημιουργηθεί από τον πόλεμο της Ουκρανίας, θα είναι συνηθισμένες.
Συνοψίζοντας
Ο αγροδιατροφικός κλάδος είναι απ’ τους σημαντικότερους που υπάρχουν, ενώ θα διαδραματίσει ακόμη μεγαλύτερο ρόλο στο άμεσο μέλλον. Εφόσον οι προβλέψεις για την αύξηση του πληθυσμού επαληθευτούν, και ενόσω οι φυσικοί μας πόροι είναι αρκετά περιορισμένοι, θα πρέπει να γίνουν σημαντικές βελτιώσεις και καινοτομίες στη τεχνολογία της αγροδιατροφής.
Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να κάνουμε τις καλλιέργειες πιο αποτελεσματικές και να αυξήσουμε την παραγωγή μας μόνο μέσω της αξιοποίησης της τεχνολογίας, και χωρίς να απαιτούνται επιπλέον πόροι. Τέλος, η τεχνολογία τροφίμων θα συμβάλλει δραστικά στην αλλαγή των καταναλωτικών μας συνηθειών, αλλά και στη παραγωγή αγαθών των οποίων ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος θα είναι περιορισμένος, ενώ δεν θα υστερούν σε γεύση και θρεπτικότητα.
Ο τομέας της αγροδιατροφής είναι εκ των κορυφαίων που αναγνωρίστηκαν στη περιοχή της Θεσσαλίας στα πλαίσια της Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση (RIS3) της Ευρωπαϊκής περιφέρειας.
Η Έξυπνη Εξειδίκευση είναι μια στρατηγική προσέγγιση οικονομικής ανάπτυξης των περιφερειών με την στοχευμένη υποστήριξη της Έρευνας και της Καινοτομίας. Δηλαδή, η αγροδιατροφή αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Θεσσαλίας, και έξυπνες πολιτικές στον τομέα αυτό μπορούν να μεγιστοποιήσουν την ανάπτυξης της περιοχής.
Η Αγροδιατροφική Τεχνολογία (AgriTech) αποτελεί μια εκ των τεσσάρων θεματικών συστάδων (clusters) του Πάρκου Καινοτομίας JOIST. Λειτουργεί ως σταθμός για ακαδημαϊκά ιδρύματα, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, άτομα με επιχειρηματικό πνεύμα, λάτρεις της καινοτομίας, αρχάριους και όσους ενδιαφέρονται να αναπτύξουν, να δοκιμάσουν και να μάθουν νέα πράγματα.
Αν ενδιαφέρεστε και εσείς για το AgriTech, η κοινότητα του JOIST μπορεί να σας βοηθήσει να αναπτύξετε τις αγροδιατροφικές σας ιδέες. Γίνετε μέλος της Κοινότητας του JOIST, σήμερα.